بدن ما نیز بهمانند شهرها و کشورها، برای محافظت از اندامها و ادامه حیات، نیاز به پاسبان و نیروهای دفاعی و امنیتی دارد. سیستم ایمنی بدن ما تشکیل یافته از سلولهایی است که وظیفه اصلی آنها تشخیص آلودگی، عوامل بیماریزا و تهدیدکننده سلامت بدن است؛ اما زمانی که سیستم ایمنی بدن در تشخیص خود دچار اشتباه شود، مشکلات بزرگ و اساسی پیش میآید که یکی از رایجترین آنها ام اس است. ام اس چیست؟ اگر شما هم علاقهمند به داشتن اطلاعات کلی و مفید در زمینه بیماری ام اس هستید، تا انتهای این مطلب کنار ما باشید.
بیماری ام اس چیست؟
بیماری ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری سیستم عصبی مرکزی است که در آن سیستم ایمنی بدن طی یک وضعیت خودایمنی، بهاشتباه به بافتها و سلولهای خودی حمله کرده و سعی در ایجاد اختلال در عملکرد آنها و نابودی کاملشان را دارد.
برای آشنایی هرچه نزدیکتر با بیماری ام اس، باید ابتدا با سازوکار انتقال پیامهای عصبی از نقاط مختلف بدن به سیستم عصبی مرکزی یعنی مغز و نخاع آشنا شویم. همه ما میدانیم که انتقال پیامهای عصبی از طریق بینهایت رشته عصبی که بدن ما را دربرگرفتهاند صورت میپذیرد. اگر مغز بهعنوان مرکز فرماندهی عملکرد مطلوبی نداشته باشد بیماریهایی نظیر ام اس و سندرم تورت (TS) در بدن انسان شکل خواهند گرفت.
برای اینکه این پیامهای عصبی که از جنس الکتریسیته و اختلاف ولتاژ هستند، باسرعت، دقت و کیفیت هرچهتمامتر به سیستم مرکزی عصبی برسند، به سلولهایی به نام میلین وابسته هستند. میلینها به دور رشتههای عصبی پیچیده و با تشکیل یک غلاف، سرعت و کیفیت انتقال پیامهای عصبی را تضمین میکنند.
بیماری ام اس زمانی شکل میگیرد که سیستم دفاعی بدن بهاشتباه غلاف میلین را بهعنوان یک عامل تهدیدکننده شناسایی کرده و اقدام به حمله به این غلاف میکند. با ایجاد اختلال در عملکرد میلینها، کار انتقال پیامهای عصبی به مشکل میخورد. پیامها یا به مقصد نمیرسند، یا دیر میرسند، یا ناقص میرسند و یا حتی ممکن است پیامهای عصبی وارد رشتههای عصبی مجاور خود شده و به نقاط اشتباه بدن ارسال شوند.
با ادامه و پیشرفت حمله، غلاف میلین ملتهب و بهتدریج تخریب میشود. نتیجه این تخریب ایجاد طیف گستردهای از مشکلات بینایی، حرکت دستوپا و اختلال در تعادل و بینایی میشود.
علائم بیماری ام اس چیست؟
بسته به ناحیه آسیبدیده، شدت آسیب و مدتزمانی که از بیماری میگذرد، ام اس میتواند علائم گسترده و متنوعی به خود بگیرد. یک بیمار ام اس ممکن است فقط خستگی را تجربه کند و بیمار دیگر، دچار اختلالات جدی حرکتی شود. تقریباً با اطمینان میتوان گفت که تجربه هیچ ۲ بیماری که با ام اس دستوپنجه نرم میکنند یکسان نبوده و نیست. بااینحال شایعترین نشانههای ام اس از قرار زیر است:
- سرگیجه، عدم تعادل و اختلال در راه رفتن
- اسپاسم عضلانی یا دردهای شدید، بیدلیل و ناگهانی در عضلات
- بیحسی، خوابرفتگی و ضعف عضلات (با کایروپراکتیک و فیزیوتراپی قابلبهبود است)
- احساس خستگی
- تشنج، سردرد، ریزش مو، خارش
- اختلال در کارکرد دستگاه تناسلی، مشکلات نعوظ، مشکلات دستگاه گوارش و مثانه
- اختلالات احساسی، شناختی و مشکلات حافظه (فراموشکاری و عدم توانایی به یادآوردن خاطرات)
- افسردگی
- اختلال در صحبت کردن و تنفس
- حس خستگی طاقتفرسا و کوفتگی
- اختلالات بینایی بیشتر در قالب تاری دید، دوبینی، سیاهی رفتنهای موقت اما تکراری
- مورمور شدن یا کرخت شدن عضلات
- خشکشدگی و اسپاسم عضلانی
- اضطراب، افسردگی و تغییرات خلقی
هرکدام از علائم بالا اگر بهصورت ناگهانی، تکرارشونده و ادامهدار اتفاق بیفتد باید جدی گرفته شوند. در صورت داشتن هرکدام از عوارض بالا بهمدت حداقل ۲۴ ساعت، به پزشک مراجعه کنید. برای خریدن انواع دستگاههای فیزیوتراپی خانگی شرکت تجهیزات پزشکی برجیس یکی از بهترین گزینههای در دسترس است.
عوامل زمینهساز ابتلا به بیماری ام اس
طبق آمار وزارت بهداشت در ایران، بهطور متوسط از هر ۱۰۰ هزار نفر، ۲۰ تا ۶۰ نفر به بیماری ام اس مبتلا هستند. سن شایع ابتلا به این بیماری بین ۲۰ تا ۴۰ سال بوده و در زنان بیشتر از مردان شایع است. علت اصلی ابتلا به این بیماری همچنان ناشناخته است؛ اما با توجه به بررسی بالینی بیماران و تحقیقات آماری، دو عامل وراثت و محیط در شکلگیری این بیماری مؤثر است. برای مثال افراد کشورهایی که نزدیک خط استوا زندگی میکنند اصلاً به این بیماری دچار نمیشوند درحالیکه کشورهای دور از خط استوا کاملاً برای بیماری ام اس مستعد هستند. برخی از عوامل زمینهساز ام اس از قرار زیر است:
- ژنتیک: مثلاً اگر یکی از اقوام درجهیک مبتلا به بیماری ام اس باشد، احتمال ابتلای فرد بیشتر میشود. درحالیکه احتمال ابتلای ۲ عضو از یک خانواده بهطور همزمان زیر ۲ درصد است
- مواجهه با بعضی از میکروبها و ویروسها در زمان کودکی و نوزادی
- استرس یا خستگی بیشازحد جسمی و روحی
- پایین بودن سطح ویتامین D خون
- چاقی و اضافهوزن در سنین پایین و نوجوانی
- مصرف دخانیات و الکل
- مصرف بیشازحد نمک
تشخیص ام اس چگونه است؟
تشخیص اینکه علائم شمردهشده توسط بیمار مربوط به ام اس است یا نهفقط توسط متخصصین مغز و اعصاب (نورولوژیست) امکانپذیر است. تمام علائم این بیماری در افراد سالم نیز اتفاق میافتد.
انواع ام اس
ام اس بهطورکلی به ۴ دسته تقسیم میشود:
- ام اس عودکننده فروکشکننده: همانطور که از نامش مشخص است، علائم در دورههای زمانی خاصی برای هفتهها یا حتی ماهها عود کرده و در دورههای زمانی دیگر کاهشیافته و یا کاملاً از بین میرود. شایعترین نوع ام اس که ۸۵ درصد افراد مبتلا را دربرمیگیرد
- ام اس پیشرونده اولیه: در این نوع علائم بهطور مستمر و ادامهدار افزایش پیدا میکنند
- ام اس پیشرونده ثانویه: ۵۰ درصد از افراد مبتلا به نوع اول، پس از ۱۰ الی ۱۵ سال به ام اس نوع ۳ مبتلا میشوند
- ام اس پیشرونده عودکننده: در نوع چهارم بیماری بهطور مداوم پیشرفت کرده و عود میکند. تنها ۵ درصد افراد مبتلا در دسته چهارم قرار میگیرند
درمان بیماری ام اس
هنوز هیچ درمان قطعی و کاملی برای ام اس وجود ندارد؛ بااینحال هستند داروهایی که علائم را کاهش داده و منجر به آرامش بیمار میشوند. همچنین روشهای توانبخشی نیز کمک شایانی به افراد مبتلا میکند. توانبخشی شامل گفتاردرمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و ارتز و پروتز است. برای خرید دستگاه فیزیوتراپی به تولیدکنندگان معتبر داخلی مانند برجیس اعتماد کنید.
درمان دارویی
داروهای تعدیلکننده و کاهنده عوارض بیماری عبارتاند از:
- آونکس
- بتاسرون
- اکستاویا
- پلگریدی
- ربیف
داروهای خوراکی برای ام اس از نوع عودکننده فروکشکننده:
- دی متیل فومارات
- فینگولیمود
- تری فلومونید
داروهای تزریقی وریدی برای ام اس از نوع عودکننده فروکشکننده:
- آلمتوزوماب
- ناتالیزوماب
- میتوکسانترون (برای مواقع حاد و شدید)
رژیم غذایی برای مبتلایان به ام اس
رژیم غذایی فرد مبتلا باید غنی و مغذی باشد باید:
- انواع سبزیجات و میوهها
- منابع پروتئین بدون چربی، مانند ماهی و مرغ پوستکندهشده
- غلات کامل و منابع فیبر
- آجیل
- حبوبات
- محصولات لبنی کمچرب
- آب سبک و تسویهشده
مبتلایان ام اس باید دور موارد زیر را خط قرمز بکشند:
- چربیهای اشباع
- چربی ترانس
- گوشت قرمز
- غذاها و نوشیدنیهایی با قند بالا
- مواد غذایی با سدیم بالا
- غذاهای فراوریشده
سخن پایانی
بیماری ام اس یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به میلینهای رشتههای عصبی حملهور شده و باعث بروز مشکلات عصبی زیادی برای بدن میشوند. این بیماری ۴ نوع مختلف دارد و هنوز درمان قطعی برای آن پیدا نشده است.
Source: