برای توانبخشی بیماران از دو شیوه کاردرمانی و فیزیوتراپی استفاده میکنند تا مشکل حرکتی آنها برطرف گردد. در برخی از افراد حرکات بدن بر اثر بیماری، جراحی و آسیب دیدگی دچار مشکل شده و برای بهبود کیفیت زندگی نیاز به انجام حرکات ویژه دارند. این دو روش برای افزایش دامنه حرکتی بیماران دارای تفاوتها و شباهتهایی هستند.
روش کاردرمانی با فیزیوتراپی چه تفاوتهایی دارد؟
معمولاً برای بهتر شدن عملکرد بیمار و بهبود تواناییهای حرکتی او از حرکات مخصوص فیزیوتراپی استفاده میشود. فیزیوتراپیست با حرکات و تمرینات مخصوص کششی و حرکات ویژه، به بیمار کمک زیادی خواهد کرد. برای مثال فردی که مفصل زانوی او تعویض شده و تحت عمل جراحی قرار گرفته، لازم است برای بهبود وضعیت حرکتی در دوران بعد از جراحی، از یک متخصص فیزیوتراپی کمک بگیرد یا اینکه با خرید دستگاه فیزیوتراپی خانگی، تحت نظر پزشک، درمان را در خانه ادامه دهد.
در واقع فیزیوتراپ عضلات و مفاصل ناحیه زانو را با حرکات ویژه تقویت کرده و باعث میشود فرد در مفصل زانو دامنه حرکات بیشتری داشته باشد. با این حرکات بیمار به آسانی پای خود را حرکت داده و میزان درد او کمتر میشود. افزایش حرکات روزمره و تقویت عضلات بدن بیماران با حرکات فیزیوتراپی امکانپذیر است.
برای اینکه فرد توانایی حرکتی بهتری داشته باشد و بتواند به راحتی کارهای روزمره و امور شخصی خود را انجام دهد، به یک متخصص کاردرمانی احتیاج دارد. این متخصص به فردی که بعد از سکته قادر به پوشیدن لباس یا غذا خوردن نیست، آموزشهایی داده تا به راحتی امور روزمره خود را انجام دهد.
در روش کاردرمانی فرد متخصص برای راحتی بیمار، در مسیر راهروها اقدام به نصب کردن میلهها میکند تا با کمک آنها فرد به راحتی حرکت کرده و کارهای شخصی خود را به تنهایی انجام دهد. به طور کلی در این نوع روش، علاوه بر آموزشهایی که توسط متخصصین ارائه میشود، تغییراتی نیز در محیط زندگی فرد ایجاد خواهد شد تا راحتی بیشتری داشته باشد.

اقداماتی که توسط متخصص فیزیوتراپی انجام میشود، چیست؟
فیزیوتراپ اهداف متفاوتی با متخصص کاردرمانی دارد و بیشتر بر روی اهداف زیر متمرکز میشود:
- بهبود پیدا کردن توانایی حرکتی، قدرت و دامنه حرکات فرد
- کاهش درد
- جلوگیری از بدتر شدن مشکل بیمار
- آموزش حرکات لازم برای ارتقا یافتن سطح سلامت فرد و بهبود پیدا کردن تناسب اندام او
متخصص فیزیوتراپی با تمرکز بر روی اهداف مورد نظر، هرچه سریعتر وضعیت حرکتی بیمار را بهبود بخشیده و سبب درمان او میشود. زمانی که بیمار توانایی راه رفتن نداشته یا بیماری او سبب کاهش دامنه حرکاتش شده، بهتر است به مرکز فیزیوتراپی مراجعه کند. علاوه براین اصلاح راه رفتن با فیزیوتراپی هم انجام خواهد شد. به طور کلی، بیماران در موارد زیر باید تحت نظر متخصص فیزیوتراپی قرار گیرند:
- بهبود پیدا کردن آنها بعد از انجام عمل جراحی
- بهبود توانایی حرکتی بیمار و در صدمه و آسیب دیدگی
- کنترل درد
- در زمان بروز اختلالات مفصلی شامل آنکیدوزان اسپوندیلیت، استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید
- بیاختیاری ادراری
- سرطان
- برای بهبودی بعد از سکته، بیماری پارکینسون و در زمان اختلالات نورولوژیکی همانند ام اس
- بروز اختلالاتی همچون انگشت ماشهای و ایجاد سندروم تونل کارپال
متخصص فیزیوتراپ با توجه به شرایط بدنی و نیازهای بیمار، بهترین برنامه درمانی را برای او طراحی میکند. معمولاً برای بهتر شدن وضعیت حرکت بیمار از تکنیکهایی همانند تحریک الکتریکی، تمرینات ورزشی هدفمند، التراسوندتراپی، حرکات کششی، ماساژ درمانی، استفاده از کمپرسهای سرد و گرم و درمان دستی استفاده خواهد کرد.
اقداماتی که توسط متخصص کاردرمانی انجام میشود، چیست؟

متخصص کاردرمانی بر روی اهدافی همچون آموزش دادن بیمار، افزایش استقلال و بازدهی او، افزایش تواناییهای بیمار برای انجام دادن کارهای روزانه تمرکز میکند. زمانی که فرد بر اثر آسیب دیدگی و بیماریهای مختلف قادر به انجام دادن امور روزمره خود نیست باید به مراکز کاردرمانی مراجعه کند؛ به طور کلی، بیماران در موارد زیر باید تحت نظر متخصص کاردرمانی قرار گیرند:
- کنترل درد
- بهبود پیدا کردن بیمار بعد از عمل جراحی و آسیب دیدگی
- اختلالات نورولوژیکی همانند فلج مغزی و ام اس
- فردی که به بیماری آلزایمر یا دمانس مبتلا شده
- افرادی که دچار اختلالات رشدی هستند، مانند ناتوانیهای ذهنی، اوتیسم و اختلالات یادگیری
متخصص کاردرمانی با توجه به نیازهای بیمار، نوع بیماری و سابقه پزشکی که دارد مراحل درمان را آغاز میکند. معمولاً با روشهای زیر بیمار بهبود پیدا کرده و قادر است به تنهایی کارهای خود را انجام دهد:
- آموزش لباس پوشیدن، غذا خوردن و دوش گرفتن
- آموزشهایی برای استفاده کردن از ویلچر و واکر
- آموزش بلند شدن از روی صندلی، خوابیدن روی تخت و یا نشستن روی صندلی
- تقویت کردن مهارتهای حرکتی در فرد برای کارهایی مانند نوشتن
- دادن تمرینات مناسب برای کاهش درد و انعطاف پذیری بدن
با ارائه آموزشهای مورد نظر در مراکز کاردرمانی، مهارتهای فرد تقویت پیدا کرده و به راحتی میتواند کارهای شخصی خود را انجام دهد.
سخن آخر
وضعیت بیماری و ارزیابیهای اولیه فرد میتواند روش درمانی مناسبی را برای او مشخص سازد. به طور کلی بیمارانی که توانایی راه رفتن ندارند، باید تحت درمانهای فیزیوتراپی قرار گیرند؛ زیرا متخصص فیزیوتراپی با انجام حرکات کششی و تمرینات ورزشی، تواناییهای حرکتی بیمار را بهبود میدهد.
در مواردی که فرد در انجام امور روزمره مانند لباس پوشیدن یا برداشتن یک شی مشکل دارد، باید از متخصص کاردرمانی کمک بگیرد. این متخصص با توجه به نیازهای بیمار، آموزشهایی به او داده و توانایی عملکردی او را افزایش میدهد. در واقع هر دو روش کاردرمانی و فیزیوتراپی جهت فرایند توانبخشی به کار میروند؛ اما بیماران با توجه به مشکلات و نیازهایی که دارند باید یکی از این روشها را برای بهبودی خود انتخاب کنند.