ساختمان غضروفی بین تنه مهرهها، دیسک بین مهره ای نام دارد. تنه مهرهها به شکل مکعب استخوانی است و باعث جذب و خنثیسازی نیروهای وارد شده به ستون مهرهها میشود. دیسک باعث انتقال مساوی و متقارن نیروی ناشی از وزن بدن و نیروهای وارد شده به ستون فقرات در تنه مهرهها میشود. ساختمان دیسکهای ستون فقرات از غضروف و فیبر تشکیل شده که اصطلاحاً به آن فیبروکارتیلاژ گفته میشود.
تغییرات دژنراتیو دیسک
دیسک یک ساختمان مکانیکی بوده و دائماً در حال تغییر است. ساییدگی دیسک از سنین پایین شروع میشود. این تغییرات به مرور زمان سبب پارگی دیسک و کمردردهای شدید میشود. کج شدن ستون مهرهها یکی دیگر از پیامدهای ساییدگی یا دژنراتیو دیسک کمر است.
علت واقعی بروز بیماری ستون مهرهها و دیسک کمر بهخوبی مشخص نیست، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، افزایش سن، نوع شغل، سبک زندگی و تغییرات بیوکاتیک عمدهترین دلایل برای تغییر یا جابهجایی دیسک بین مهره ای است. همین امر سبب شده که عارضه دیسک کمر در دسته مشکلات مولتی فاکتوریال قرار بگیرند.
در صورتی که دچار هر نوع مشکل دیسکی شده باشید، عموما پزشکان در مراحل ابتدایی به شما استراحت را به عنوان درمان پیشنهاد میکنند. اما اگر این مشکلات پیشرفت کرده باشد و عارضه بسیار دردناک باشد، ممکن است درمانهایی مانند فیزیوتراپی کمر یا حتی جراحی به شما پیشنهاد شود.
آشنایی با آناتومی دیسک کمر
دیسک بین مهره ای از سه ساختمان مختلف تشکیل شده است. یکی از این ساختمانها، صفحات غضروفی بوده که در بالا و پایین دیسک قرار داشته و دیسک را به تنه مهره متصل میکند. هسته دیسک که نوکلئوس پولپوزوس نامیده میشود، دومین ساختمان بوده و حلقه دیسکی که اطراف هسته را فرا گرفته سومین ساختمان موجود در دیسک است. البته، خرید دستگاه فیزیوتراپی خانگی به شما کمک میکند که مشکلات کمتری را در این آناتومی احساس کنید.
صفحات غضروفی موجود در دیسک بین مهره ای
صفحات غضروفی یکی از اصلیترین بخشهای دیسک بین مهره ای است که در بالا و پایین دیسک قرار دارد. وظیفه اتصال دیسک به تنه مهره بر عهده این صفحات است. این صفحات در دوران کودکی و نوجوانی باعث رشد مهرهها و افزایش قد افراد میشود. نام دیگر این صفحاتاند پلیت یا صفحات اپی فیز است. صفحات اپی فیز درحقیقت صفحات رشد قد انسان هستند و پس از دوران بلوغ بسته میشوند.
جنس این صفحات از غضروفهای هیالین است. افزایش سن سبب کاهش قطر غضروف میشود. ضخامت این صفحات در افراد بزرگسال حدود یک میلیمتر است. این صفحات فاقد عروق بوده و از سلولهای کندروسیت و کلاژن نوع 2 درست شده است. تغذیه دیسک و دفع مواد زائد ستون مهرهها از طریق این صفحات انجام میشود. ساختمان دیسک غیرشکننده و نرم است و فشار وارد شده به ستون مهرهها به این ناحیه وارد میشود.
بیشتر بخوانید» برای آشنایی با جدیدترین روش درمان دیسک کمر میتوانید روی لینک مشخص شده کلیک کنید و مقاله مربوطه را در سایت برجیس مطالعه نمایید.
هسته دیسک
ساختمانی کروی که در وسط دو صفحه غضروفی دیسک بین مهره ای قرار دارد، هسته است. این ناحیه کاملاً متقارن است و سبب انتقال مساوی نیروها به سراسر دیسک میشود. هسته از پروتئوگلیکان، فیبرهای الاستین و شبکه نامنظمی از کلاژن نوع 2 تشکیل شده است. پروتئوگلیکانهای موجود در هسته از نوع کراتین سولفات و کندرویتین سولفات بوده، دارای خاصیت آنیونیک است و سبب جذب یا از دست رفتن آب میشوند.
حلقه دیسک
آنولوس فیبروزوس یا حلقه دیسک از 20 لایه تشکیل شده است. رشتههای منظمی از جنس کلاژن در آن قرار دارد. فیبرهای کلاژن موجود در حلقه دیسک بین مهره ای با زاویه 60 درجه و بهصورت مورب قرار گرفتهاند. جهت قرارگیری هر یک از لایههای حلقه نیز در خلاف جهت یکدیگر است. سلولهایی که در لایه خارجی قرار دارند، به فیبروبلاستها شباهت داشته و سلولهای داخلی شبیه سلولهای غضروفی یا کندروسیتها هستند.
بیشتر بخوانید» یکی از عارضههای ستون فقرات و یکی از عوامل کمردرد، تنگی کانال نخاعی است که شما میتوانید برای آشنایی با علت تنگی کانال نخاعی و روش های درمان آن روی لینک کلیک کرده و مقاله ای که ما برای شما آماده کردهایم را مطالعه نمایید.
تغذیه و جریان خون دیسک بین مهره ای
دیسک در دوران جنینی دارای یک ساختمان عروقی است. رگهای خونرساننده به دیسک بین مهره ای بین صفحات غضروفی بالایی و پایینی قرار میگیرند. این رگها پس از تولد بهمرور ناپدید میشوند و در سن 5 سالگی هیچ رگی در ساختمان دیسک وجود ندارد. در افراد بالغ، خونرسانی به دیسک از طریق دو شبکه مویرگی انجام میشود. یک شبکه مویرگی وارد لایه خارجی حلقه دیسک شده و تنها به قسمت محیطی آنولوس خونرسانی میکند. شبکه دیگر از استخوان تنه مهره وارد غضروف انتهایی میشود.
تغذیه دیسک بین مهره ای نیز مبتنی بر پدیده انتشار است. مولکولهای اکسیژن و گلوکز از شبکههای مویرگی جدا شده و پس از طی مسافت 8 میلیمتری، غذارسانی به سلولهای دیسک را انجام میدهند. همین امر ساختار دیسک را آسیبپذیر میکند. از سوی دیگر، هسته دیسک دارای شارژهای منفی و پر از پروتئوگلیکان است. وجود این پروتئینها سبب کاهش میزان اکسیژن موجود در دیسک شده و متابولیسم آن بهصورت غیرهوازی و از طریق گلیکولیز انجام میشود.
درمان کم تهاجمی پارگی دیسک
درمان دیسک به دو دسته درمان تهاجمی (جراحی) و روش کم تهاجمی تقسیم میشود. روش کم تهاجمی از چندین زیر مجموعه تشکیل شده که عبارتند از:
درمان کم تهاجمی پارگی دیسک کمر با اوزون
در این روش اوزون به اطراف و درون مهره تزریق میشوند. اوزونرسانی به بافتهای آسیبدیده در کاهش التهابهای دیسک بین مهره ای و تسکین درد مؤثر است. این روش به بستری در بیمارستان نیاز ندارد و دوره نقاهت آن بسیار کوتاه است. برای اینکه نتیجه تزریق کاملاً رضایتبخش باشد عکسبرداری و استفاده از متخصص مغز و اعصاب برای تزریق اوزون ضروری است.
فیزیوتراپی و ورزش درمانی
یکی دیگر از روشهای غیر تهاجمی که در درمان مشکلات دیسک بین مهره ای مؤثر است انجام حرکات ورزشی و فیزیوتراپی است. میتوانید با مراجعه به مراکز درمانی و زیر نظر متخصصین مجرب حرکات را اجرا کنید.
درمان پوکی استخوان
پوکی استخوان یکی از شایعترین عارضههایی است که در افزایش احتمال آسیب به ستون مهرهها مؤثر است. تراکم توده استخوانی یا از بین رفتن استخواده پدیده اصلی در این بیماری است. تغییر سبک زندگی، اصلاح رژیم غذایی، مصرف داروهایی مانند بیس فسفاتها، کلسی تونین، هورمونهای پاراتیروئیدی، آنتیبادیهای مونوکلونال و ورزش درمانی، اصلیترین روش های درمان پوکی استخوان هستند.
افرادی که به بیماریهای دیسک بین مهره ای و پوکی استخوان مبتلا میشوند علاوه بر تحمل درد ممکن است با مشکلات حرکتی مواجه شوند. ابتلا به این عارضه نیز تاثیرات مخرب روانی برای بیمار و خانواده او دارد. برای اینکه بتوان در کنترل و مدیریت دردهای ناشی از پارگی دیسک کمر موفق عمل کرد، باید برنامه منظم برای تمرینات ورزشی و جلسات فیزیوتراپی داشته باشید. شرکت تجهیزات پزشکی برجیس بهمنظور کمک به کاهش دردهای جسمی و روانی بیماران اقدام به عرضه مرغوبترین تجهیزات فیزیوتراپی خانگی کرده است.
سخن پایانی
دیسک بین مهره ای از سه بخش اصلی تشکیل شده و در هر یک از این بخشها، لایهها و پروتئینهای مختلف وجود دارد. دیسک ناحیه فاقد رگ بوده و میزان اکسیژن موجود در آن کم است. به همین دلیل، تغذیه این قسمت از بدن بهصورت بیهوازی انجام میشود. صفحات بین مهره ای مسئولین جذب ضربات و جلوگیری از آسیب به مهرهها را بر عهده دارند. سوانح، مشکلات وارثتی، سبک ناسالم زندگی و تغذیه نامناسب عوامل موثری در تخریب این صفحات هستند. در این مقاله علاوه بر بررسی بخشهای مختلف دیسک به بیان شیوههای درمانی کم تهاجمی این عارضه پرداختیم.
Source:
سوالات متداول درباره دیسک بین مهره ای
این صفحات در پایین و بالای قسمت هر دیسک قرار گرفته است.
بله. با افزایش سن قطر صفحات غضروفی هیالین کمتر میشود.
با مشورت پزشک میتوانید از فیزیوتراپی و ورزش درمانی استفاده کنید.
بیس فسفاتها، کلسی تونین، هورمونهای پاراتیروئیدی، آنتیبادیهای مونوکلونال