ام اس یک بیماری ناشناخته عصبی است که هنوز هم اطلاعات چندانی در مورد سؤالات پیرامون این بیماری وجود ندارد. سؤالاتی مانند؛ بیماری ام اس دقیقاً چیست؟ چرا بهوجود میآید؟ آیا درمان قطعی دارد؟ آیا مسری است؟ آیا کشنده است، آیا از طریق روابط زناشویی منتقل میشود؟ آیا موروثی است؟ اگر شما هم سؤالاتی از این قبیل دارید در این مقاله همراه ما باشید. در این مقاله راجع به سؤالات مطرحشده و همچنین تشخیص و راههای درمان ام اس خواهیم پرداخت.
ام اس چیست؟
میلینها در بدن بهعنوان یک غلاف محافظ به دور رشتههای عصبی پیچیده و از آنها در برابر آسیبها و حملات احتمالی ویروسها و عوامل بیماریزا محافظت میکنند. اگر میلینها در بدن وجود نداشته باشند و یا کار محافظتی خود را بهدرستی انجام ندهند، ایجاد ارتباط بین مغز و نخاع بهعنوان سیستم عصبی مرکزی، با سایر نقاط بدن به مشکل خورده و مختل میشود. وظیفه اصلی غلاف میلین بهعنوان یک لایه پروتئینی محافظ، افزایش سرعت و کیفیت پیامهای الکتریکی در تار عصبی و هدایت آنها به سیستم عصبی مرکزی است.
در بیماری ام اس (مخففشده عبارت مولتیپل اسکلروزیس و به انگلیسی.MS. Multiple Sclerosis)، سیستم ایمنی بدن میلینها را بهعنوان تهدید خارجی شناخته و با حمله به آنها، کارکردشان را دچار اختلال میکنند. با پیشرفت و ادامه حمله به میلینها، غلاف میلین ملتهب و بهتدریج تخریب میشود. با از بین رفتن میلینها، تکانههای الکتریکی بین مغز و نخاع با سایر قسمتهای بدن مختل میشود.
علائم و عوامل بهوجودآورنده ام اس متفاوت بوده و بسته به میزان آسیب عصبی و اینکه کدام اعصاب تحت تأثیر قرارگرفته است، به انواع مختلفی دستهبندی میشود که در ادامه موردبررسی قرار خواهند گرفت.
علائم + عوامل + انواع ام اس
با پیشرفت بیماری در نهایت، سیستم عصبی تخریب موقت شده و یا بهصورت دائمی آسیب میبیند. خالی از لطف نیست سری به وبسایت شرکت تجهیزات پزشکی برجیس زده و با انواع دستگاههای فیزیوتراپی جهت ماساژ عضله و تحریک سیستم عصبی بدن آشنا شوید. با توجه به منطقه درگیر در مغز و سیستم عصبی، نوع و شدت علائم بیماری ام اس بهصورت زیر متفاوت خواهد بود:
- خستگی
- احساس ضعف
- عدم توانایی در حرکت دادن اندامهای مختلف بدن
- اختلالات حرکتی و تعادلی
- مشکلات بینایی و عمدتاً دوبینی
- بیحسی
- عدم تحمل گرما
- سرگیجه
- احساس ضعف در یک طرف یا نیمه پایین بدن
- مشکلات تفکر، یادگیری و برنامهریزی
- لرزش
- اسپاسم
- اختلال در عملکرد جنسی
- مشکلات روده و مثانه
انواع ام اس
انواع بیماری ام اس شامل ۳ مورد زیر است، هرچند برخی معتقدند که دستهبندیام اس منطقی نیست؛ چراکه این ۳ مورد از یکدیگر متمایز نبوده و در امتداد یک زنجیره قرار میگیرند:
- ام اس عودکننده/فروکشکننده
- ام اس پیشرونده اولیه
- ام اس پیشرونده ثانویه
علت بیماری ام اس
باید گفت که هیچ پاسخ قاطع و مستندی در پاسخ به این سؤال وجود ندارد؛ اما برخی دانشمندان معتقدند حساسیتهای ژنتیکی و عوامل جغرافیایی محل تولد زمینهساز آغاز فرآیند خودتخریبی در بدن انسان است. بهعبارتی رابطهام اس و ۲ عامل حساسیت ژنتیکی و محیط، مانند رابطه بدنسازی و دیسک کمر است. با فراهم شدن این ۲ عامل کلیدی، عواملی دیگری نیز دستبهدست هم داده و شروع به تخریب سیستم عصبی میکنند که در ادامه لیستی از این موارد مطرح شده است:
- استرس بیشازحد
- خستگی بیشازحد
- آلوده شدن به برخی میکروبها و ویروسها در زمان کودکی و نوزادی
- پایین بودن سطح ویتامین D
- دخانیات
- الکل
- مصرف بالای نمک
- چاقی
- بیماریهای خودایمنی
تشخیص زودهنگام بیماری بهعنوان یکی از راههای درمان ام اس بسیار مهم است. تشخیص بیماری در مراحل ابتدائی و بهکارگیری راههای درمان ام اس و کند کردن پیشرفت بیماری منجر میشود. بههمین منظور تأثیر تغذیه و ورزش بر بیماری ام اس را بررسی خواهیم کرد.
درمان ام اس، تأثیر تغذیه در ایجاد و پیشرفت بیماری ام اس
با توجه به اینکه عوامل شکلگیری و پیشرفت بیماری ام اس مشخص نیست و هیچ دو بیمار ام اسی وجود ندارد که عوارض این بیماری را بهطور یکسان تجربه کند، نمیتوان رژیم غذایی خاص و منحصربهفردی برای این بیماری تجویز کرد.
بااینحال عدهای از پزشکان و دانشمندان معتقدند تغذیه میتواند در روند بیماری و همچنین دردها و اختلالاتی که بیماران تجربه میکنند، تأثیرگذار باشد. با مراجعه به آمار تعداد بیماران ام اس در سراسر جهان و بررسی آن، متوجه میشویم که شیوع این بیماری در کشورهای غربی بیش از سایر نقاط جهان است و این مورد شاید، ریشه در تغذیه و سبک زندگی آنها داشته باشد.
دوری از دخانیات، رژیم غذایی سالم، تحرک و نداشتن اضافهوزن میتواند در پیشگیری از بیماری ام اس مؤثر بوده و یکی از راههای درمان ام اس محسوب میشود. بنابراین سعی کنید مواد زیر را در رژیم خود جای دهید:
- میوهها و سبزیجات تازه
- غلاتی مانند جو دوسر، برنج و کینوا
- آجیل و دانهها
- انواع ماهیها
- گوشت سفید و تخم مرغ
- محصولات لبنی کمچرب
- چربیهای سالم مانند روغن زیتون، بذر کتان، نارگیل و آووکادو
- مواد پروبیوتیک مانند کفیر، کلمترش و کیمچی
- دمنوشهای گیاهی
رژیم غذایی شامل چربیهای ترانس، غذاهای سرخکردنی، کربوهیدراتهای تصفیهشده، الکل و گوشتهای فراوریشده برای بیماران ام اس مضر هستند.
درمان ام اس، تأثیر ورزش در ایجاد و پیشرفت بیماری ام اس
ورزش و تحرک کافی همانطور که روی همه بیماریها تأثیرات مثبتی میگذارد، یکی از راههای درمان ام اس هم هست. هدف کلی و نهایی ورزشهای مورد توصیه به بیماران ام اس، بازیابی تواناییهای عصبی و عضلانی ازدسترفته، بهویژه اختلال در راه رفتن و حفظ تعادل است.
دراینبین نباید از نقش فیزیوتراپی سر و گردن در ماساژ دادن و تحریک سیستمهای عصبی غافل شد. با خرید دستگاه فیزیوتراپی خانگی، میتوانید انواع حرکات کششی و نرمشی را انجام داده و سیستم عصبیتان را وادار به تحریک و واکنش کنید.
بهطورکلی برای مبتلایان به ام اس، ورزش منظم میتواند اثرات مثبت زیر را ایجاد کند:
- بهبود عملکرد قلب، عروق و گردش خون
- بهبود عملکرد مغز و نخاع
- بهبود عملکرد تنفسی
- بهبود عملکرد گوارشی
- بهبود عملکرد غدد تیروئید، پاراتیروئید، هیپوفیز و تالاموس
- بهبود عملکردهای حسی/عصبی/عروقی در سیستمهای عضلانی و اسکلتی
- بهبود عملکردهای روحی و روانی و جلوگیری از استرس و افسردگی
- بهبود حرکات عضلانی و انعطافپذیری
ورزشهای مورد توصیه به مبتلایان ام اس بهشرح زیر است:
- پیادهروی
- دوی نرم و آهسته
- راه رفتن در آب و آبدرمانی
- شنای سبک
- یوگا
- تایچی
درمان حملات ام اس
ام اس یا اسکلروز چندنوع دارد و روش درمان بسته به نوع آن متفاوت است. درمان ام اس معمولاً شامل داروهای ضد التهابی، داروهای مهارکننده ایمنی، داروهای ضدویروسی و داروهای تسکین دهنده درد است. همچنین، درمان حملات ام اس شامل استراحت، تغذیه سالم، ورزش منظم و مدیریت استرس نیز میشود.
کورتیکواستروئید
بعد از اینکه نوع بیماری توسط پزشک تشخیص داده شد، از داروهایی نظیر پردنیزون خوراکی و متیل پردنیزولون وریدی برای کاهش التهاب عصبی بیمار تجویز خواهدکرد. این داروها فقط روند بیماری را کند کرده و عوارضی مانند بیخوابی، افزایش فشارخون، افزایش قندخون، نوسانات خلقی و احتباس مایعات و در نتیجه آماس را در پی خواهدداشت.
تعویض پلاسما (پلاسمافرزیس)
در این روش درمانی بیماری ام اس، بخشی از پلاسما را برداشته و سلولهای خونی آن را با محلول پروتئینی آلبومین ترکیب و به بدن باز میگردانند. البته این روش زمانی جواب خواهدداد که علائم بیماری با استروئیدها کاهش نیافته باشد.
بهترین دارو ام اس کدامند؟
هرچند در حال حاضر از هیچ دارویی نمیتوان برای درمان ام اس استفاده کرد، اما برخی داروها به کندتر شدن روند بیماری کمک خواهند کرد. از جمله این داروها شامل:
- داروهای اینترفرون بتا: استفاده از این داروها عوارضی مانند درد، خستگی، تب و لرز را خواهد داشت و فقط شدت و دفعات عود بیماری را کاهش میدهند.
- گلاتیرامر استات: این داروی تزریقی از حمله به غلاف میلین اطراف سلولهای عصبی جلوگیری میکند. پس از تزریق ممکن است با تحریک پوستی ناحیه تزریق مواجه شوید.
- آنتی بادی مونوکلونال: این دست از داروها سلولهای B را مورد هدف قرار دهدو از شدت بیماری جلوگیری خواهدکرد. از جمله عوارض احتمالی آن میتوان به عفونت، سردرد و واکنش موضعی به تزریق نام برد.
- دی متیل فومارات: مصرف این داروی خوراکی از عود کردن بیماری جلوگیری کرده و عوارضی مانند گرگرفتگی، اسهال، درد معده، کاهش گلبولهای سفید، حالت تهوع و استفراغ را نام برد.
- فیگنولیمود: پزشک مصرف این دارو را فقط یکبار در طول روز تجویز کرده و بایستی پس از مصرف اولین دوز تا 6 ساعت تحت نظر پزشک باشید.
- پونسیمود: پونسیمود از حمله سلولهای ایمنی به اعصاب مغز و نخاع جلوگیری کرده و باید یکبار در طول روز مصرف شود. عفونتهای تنفسی، فشارخون بالا، تحریک کبد، آریتمی و… از جمله عوارض مصرف این بیماری خواهدبود.
جدیدترین روش درمان ام اس را بشناسید
استفاده از مهارکننده تیروزین کیناز بروتون (BTK) از جمله روشهای درمانی نوظهور این بیماری است که برای فروکش کردن علائم این بیماری و ام اس پیشرونده ثانویه مورد بررسی قرار گرفته است.
روش دیگر سلولهای بنیادی هستند. در این روش سلولهای بنیادی سیستم ایمنی را به فرد مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس پیوند می دهند تا بافتی سالم جایگزین سلولهای معیوب شود.
سخن پایانی
همچنان ام اس یک بیماری ناشناخته برای انسان است. با پیشرفت علم و تکنولوژی هنوز بشر نتوانسته راههای درمان ام اس را کشف و شناسایی کند. با رعایت رژیم غذایی مناسب، تحرک کافی و نداشتن اضافهوزن و دوری از الکل و مواد مخدر، تا حد زیادی میتوان از بیماری ام اس دوری کرد.
Source: