برش نگاری رایانه ای (سی تی اسکن)

برش نگاری رایانه‌ای (سی تی اسکن) چیست؟

برش نگاری رایانه‌ای یک توموگرافی کامپیوتری است که در آن، بیمار روی یک تخت روان وارد محفظه دستگاه شده و آماده عکس‌برداری می‌شود. پس از استقرار بیمار در قسمت مشخص‌شده، دستگاه شروع به کار می‌کند. در این روش با استفاده از اشعه ایکس، عکس‌های متعددی از نواحی مورد معاینه بیمار گرفته‌شده و به‌کمک یک رایانه در کنار هم قرار می‌گیرند.

از سی تی اسکن برای عکس‌برداری از نواحی مختلفی مانند استخوان‌ها، رگ‌ها و بافت‌های نرم بدن استفاده می‌شود. عکس‌برداری از بافت‌های داخلی موجب تشخیص آسیب‌ها و خونریزی‌هایی می‌شود که ممکن است براثر ضربه و تصادف ایجاد شده‌اند ولی بدون جراحی و شکافتن بدن تشخیص آن ممکن نیست. قیمت دستگاه سی تی اسکن بسیار بیشتر از قیمت دستگاه فیزیوتراپی خانگی است.

پس از مشخص شدن محل و شدت ناحیه آسیب‌دیده، پزشک قادر به برنامه‌ریزی دقیق برای معالجه بیمار خواهد بود. برش نگاری رایانه ای همچنین قادر به عکس‌برداری به روش برش‌های مقطعی از بدن انسان است. بدین ترتیب پزشک قادر به رؤیت بافت‌های ریه، قلب، استخوان و رگ‌ها بدون جراحی و روش‌های تهاجمی خواهد بود.

سی تی اسکن یک روش عالی برای ارزیابی آسیب‌های استخوانی است، اما به‌طور کلی این روش تصویربرداری برای اختلال داخلی دیسک و ستون فقرات انتخاب نمی‌شوند.

اساس کار برش نگاری رایانه‌ای (سی تی اسکن)

اساس کار، تصویربرداری از کالبد انسان توسط اشعه ایکس و به‌صورت لایه‌لایه برای بررسی و اسکن است. در این روش بخش‌های درونی بدن برای پزشکان در قالب سطح مقطع‌های متوالی قابل‌مشاهده است.

در زمان تصویربرداری، محدوده‌ای از دستگاه که بدن بیمار را پوشش داده، اقدام به تاباندن اشعه ایکس در زوایای مختلف به اندام موردنظر می‌کند. با استفاده از نور بازگشتی و آشکارسازی آن توسط سنسورهای مختلف، تصویر اجزای داخلی بدن با وضوح بالا اسکن می‌شود. فرکانس و طول موج نور بازگشتی از اندام‌های مختلف با یکدیگر متفاوت است و به‌همین دلیل است که اندام‌های مختلف به‌خوبی از یکدیگر تفکیک می‌شوند.

پیشرفت‌های روزافزون علم و تکنولوژی، امروزه دستگاه‌هایی را به‌وجود آورده که قادرند تصاویری با برش‌های ۱ میلی‌متری از بدن انسان تهیه کنند. شرکت تجهیزات پزشکی برجیس یکی از شرکت‌هایی که در زمینه تولید تجهیزات فیزیوتراپی همواره پیش‌گام بوده است.

انواع برش نگاری رایانه‌ای

انواع برش نگاری رایانه‌ای که امروزه رایج است به‌شرح زیر است:

آنژیوگرافی

از این نوع سی تی اسکن برای بررسی سلامت عروق خونی و شریان‌ها استفاده می‌شود.

اسکن مقدار کلسیم

این روش برای تشخیص محل تجمع کلسیم در شریان‌های قلب انجام می‌شود.

سی تی کولونوگرافی

از این نوع برش نگاری رایانه ای برای تشخیص توده‌های سرطانی رودهٔ بزرگ استفاده می‌شود.

سی تی اسکن ایزوتوپی

از این نوع برش نگاری رایانه‌ای برای بررسی دقیق عفونت و تومورهای استخوان‌ها استفاده می‌شود.

سی تی اسکن اوروگرافی

از این روش برای بررسی سیستم ادراری شامل کلیه‌ها، مثانه و لوله‌های میزنای استفاده می‌شود. نتایج سی تی اسکن کلیه و مثانه می‌تواند موارد زیر را آشکار کند:

• سنگ و عفونت‌های کلیه
• سنگ و عفونت‌های مثانه
• کیست
• توده‌های غیرطبیعی مانند تومورها

سی تی اسکن شکمی

برش نگاری رایانه‌ای شکمی برای تشخیص وجود مشکل در ناحیه شکم کاربرد دارد. برخی از دلایل تجویز سی تی اسکن شکمی:

• درد در ناحیهٔ شکم
• توده قابل حس در شکم
• تشخیص اندازه و محل سنگ کلیه
• کاهش وزن بدون دلیل و ناگهانی
• آپاندیس
• انسدادهای روده‌ای
• التهاب روده
• صدمات ناشی از ضربه
• تشخیص سرطان

سی تی اسکن ریه

از این روش برای تشخیص مشکل و درگیر بودن ریه به‌دلیل استعمال سیگار یا ویروس‌هایی نظیر کووید۱۹ استفاده می‌شود.

کاربرد برش نگاری رایانه‌ای (سی تی اسکن)

توصیه می‌کنیم اثر تغذیه دیسک در پیدایش فرسایش کمر را نیز مطالعه کنید. حتماً تا به اینجا متوجه شده‌اید که برش نگاری رایانه ای کاربردهای بسیار زیادی دارد. برخی از برجسته‌ترین کاربردهای برش نگاری رایانه‌ای به شرح زیر است:

• تشخیص اختلالات استخوانی و ماهیچه‌ای مانند تومور و شکستگی
• تشخیص محل تومور، عفونت و یا لخته‌های خونی
• پیش‌نیاز انجام جراحی، بیوپسی و پرتودرمانی
• نظارت بر مراحل طول درمان و پیشرفت بیماری‌هایی درمان سرطان
• تشخیص صدمات، عفونت‌ها و خونریزی‌های داخلی
• کمک به مطالعه دقیق رگ‌های خونی بدون جراحی
• کمک به پزشک در جهت نظارت بر اثربخشی درمان‌ها

مزایا و عوارض سی تی اسکن

برخی از بزرگ‌ترین مزایای برش نگاری رایانه‌ای به‌شرح زیر است:

• تصویربرداری هم‌زمان از استخوان، بافت نرم و عروق خونی
• با وجود دستگاه پزشکی در داخل بدن نیز قابل انجام است
• برخلاف روش‌های قدیمی مانند آنژیوگرافی، هیچ‌گونه احساس دردی را به بیمار منتقل نمی‌کند
• روش سی تی اسکن بسیار سریع قابل انجام است و در مواقع اورژانسی بسیار کارایی دارد
• نسبت به حرکت بیمار حساسیت کمتری دارد
• هیچ‌گونه عوارضی پس از عکس‌برداری متوجه بافت‌های بیمار نمی‌شود
• بسیار دقیق، سریع و غیرتهاجمی است
• برای کودکان و بیمارانی که تنگی هراسی دارند بسیار کاربردی است

عوارض:

• برش نگاری رایانه ای نسبت به سایر انواع تصویربرداری اشعهٔ بیشتری تولید کرده و احتمال ابتلا به سرطان را تا حدودی افزایش می‌دهد
• به‌دلیل خواص ماده کنتراست، لازم است تا کلیه‌ها عملکرد صحیحی داشته باشند. این ماده همچنین حساسیت‌زا نیز بوده و علائمی مانند ضعف، تعریق و مشکلات تنفسی دارد
• برای مواردی که بیمار باردار است، پزشک ممکن است روش‌های دیگری را برای عکس‌برداری پیشنهاد کند.
• واکنش به ماده حاجب نیز در بین بیماران رواج دارد. حاجب ماده‌ای است که اشعه ایکس را مسدود کرده و بافت‌های نرم و ریز مانند عروق را بهتر آشکار می‌کند