تنگی کانال نخاعی یکی از شایعترین و متأسفانه ناتوانکنندهترین نوع مشکلاتی است که میتواند برای ستون مهره انسان اتفاق بیفتد. در این مقاله میخواهیم بدانیم تنگی کانال نخاعی چیست، چه عوامل باعث ابتلا به این بیماری میشوند، عوارض و علائم آن چگونه است و در مورد راههای درمان و تسکین درد آن به بحث و گفتگو بنشینیم. با ما همراه باشید.
تنگی کانال نخاعی
ستون فقرات ما بهصورت یکپارچه طراحی نشده و از بههم پیوستن مهرهها و بافتهای متنوع و متعددی بهوجود میآید. برای اینکه انسان بتواند انواع حرکات کششی، چرخشی و انتقالی را انجام دهد نیاز به یک ستون مهره انعطافپذیر و مستحکم دارد.
هر مهره از ستون فقرات توسط سه بافت مختلف به مهره پایینی و بالایی چفت میشود. این سه بافت به ترتیب شامل دیسک و مفاصل مهرهها موسوم به فاست است. ساختار ستون مهره توسط بافتهایی بهنام لیگامانها مانند رشتههای طناب به هم وصل شده و سرجای خود محکم میشوند.
بین هر دو مهره یک کانال برای ردشدن ریشههای عصبی منتهی به اندامهای تحتانی وجود دارد که کانال بین مهرهای نامیده میشود. در برخی حالات اگر این فاستها بیشازحد رشد کرده جای ریشه عصبی را تنگ کنند، بیماری تنگی کانال نخاعی اتفاق میافتد.
بهعبارت سادهتر تنگی کانال نخاعی یعنی سوراخهایی که بین مهرهها برای عبور عصب از درون آنها تعبیهشده، به دلایل نامعلومی تنگ بوده و این تنگی منجر به فشار روی عصب و در نتیجه ایجاد درد و بیحسی در قسمت تحتانی کمر، باسن و پاها میشود. در اثر تخریب این ستونهای مهره است که بیماری مفصل ستون فقرات یا بیماری فاست شکل میگیرد.
انواع تنگی کانال نخاعی
این بیماری بر اساس محل تنگشدگی به سه دسته تقسیم میشود:
- مرکزی
- محیطی
- تنگی کانال بین مهرهای
هرکدام از آن ۳ نوع تنگی کانال علائم مختلفی را برای بیمار رقم میزنند؛ اما در بیمارانی که این بیماری پیشرفت کرده است معمولاً همه علائم رخ میدهد. بیماران مبتلا به نوع مرکزی معمولاً بعد از مدتی ایستادن یا راه رفتن دچار خستگی پاها شده و قادر به ادامه راه رفتن نیستند. بیماران مبتلا به نوع محیطی علائم درد ریشه عصبی دارند. علائم بیماران مبتلا به تنگی نوع سوم یعنی تنگی کانال عصبی بهصورت درد شدید تیرکشنده در اندام تحتانی بوده که شبیه به علائم پارگی دیسک کمر است. ئ
علت و علائم تنگی کانال نخاعی
علائم بسته به موقعیت تنگی و اعصاب تحت تأثیر قرارگرفته متفاوت خواهد بود. علائم در قسمت گردن به شرح زیر است:
- بیحسی یا گزش در دست و بازو
- ضعف در یک دست یا پا
- در موارد شدید، اختلال روده یا مثانه (ادرار فوری و بیاختیار)
علائم در قسمت پایین کمر:
- بیحسی یا گزش در کف پا یا ساق پا
- ضعف در کف پا یا ساق پا
- درد یا گرفتگی در یک یا هردو پا پس از مدتی راه رفتن که وقتی خم میشوید یا مینشینید تسکین مییابد
- درد کمر
- مشکلات تعادلی
- رعشه و فلجی
علت تنگی کانال نخاعی
مواردی بوده که تنگی کانال بهصورت مادرزادی باشد اما بیشتر تنگیهای ستون فقرات زمانی اتفاق میافتد که آسیبی در ستون فقرات رخ میدهد. علل بروز این بیماری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
فتق دیسک
مواد نرم و ژلاتینی که بین ستونهای مهره را پوشش میدهند (دیسکها) در اثر عواملی مانند آسیبهای ورزشی و افزایش سن خاصیت ارتجاعی و اسفنجی خود را از دست میدهند. ترکهای بهوجودآمده در اثر فرسایش و خشکی دیسک، به برخی از مواد درونی نرم اجازه فرار و فشار بر روی ریشههای نخاعی یا عصب را میدهد. اگر قصد خرید دستگاه فیزیوتراپی دارید به شرکت معتبر برجیس مراجعه کنید.
آسیبهای نخاعی
حوادثی مانند رانندگی و افتادن از ارتفاع میتواند منجر به جابهجایی ستون مهره و انحنای طبیعی آن شود. بههم خوردن آرایش نرمال ستون فقرات ممکن است باعث فشار بر روی کانال نخاعی شود.
رشد زیاد استخوان
گاهی اوقات در اثر آسیب پوششی و پارگی آرتروز در استخوانهای ستون فقرات میتواند منجر به فشردگی کانال نخاعی شود.
رباطهای ضخیم
رباطها مانند طناب به دور ستون فقرات پیچیده و استحکام آن را تضمین میکنند. این رشتهها در اثر زمان میتوانند فرسوده و سفت شده و موجب ایجاد فشار روی کانال نخاعی شوند.
تومورها
رشد غیرعادی و متراکم سلولی که توده یا تومور نام دارد اگر روی ستون فقرات رخ دهد میتواند کانال عبور ریشههای عصبی را تنگ و حتی مسدود کند.
راههای درمان تنگی کانال نخاعی
برای تشخیص تنگی ستون فقرات, پزشک از شما درباره علائم و نشانهها سؤال کرده و اقدام به عکسبرداری از روشهای مختلفی مانند اشعه ایکس، ام آر آی و سی تی اسکن خواهد کرد. درمان تنگی ستون فقرات به محل تنگی و شدت علائم بیمار بستگی دارد. این بیماری از طریق توصیههای خودمراقبتی، داروهای مسکن، شلکننده و بازدارنده، فیزیوتراپی و جراحی قابلدرمان است. شرکت تجهیزات پزشکی برجیس یکی از قدیمیترین و بزرگترین تولیدکنندگان دستگاههای فیزیوتراپی در داخل کشور است.
ورزش برای تنگی کانال نخاعی
ورزش برای افراد با تنگی کانال نخاعی میتواند بسیار مفید و مؤثر باشد. البته، نوع و شدت تنگی کانال نخاعی، سطح عملکرد فیزیکی فرد و توصیه های پزشکی اهمیت بالایی دارند. در هر صورت، برخی از ورزش ها و فعالیت هایی که می توانید به عنوان گزینه مناسب در نظر بگیرید عبارتند از:
ورزش های تقویت کننده عضلات
تمریناتی که به قویسازی عضلات در اطراف تنگی کانال نخاعی کمک میکنند، میتوانند دستاوردهای مثبتی داشته باشند. این تمرینات معمولاً شامل بالابردن اندامها، تمرینات تعادل و تقویت عضلات اطراف محل تنگی کانال نخاعی میشوند.
شنا
شنا نیز یک ورزش مناسب برای افراد با تنگی کانال نخاعی است. با شنا در آب، فشار وارده بر اندامها کاهش مییابد و جرم بدن در معرض کمترین ضربه قرار میگیرد. این ورزش همچنین به بهبود قدرت عضلات و تعادل بدن، کمک شایانی می کند.
- کشش دو زانو به قفسه سینه؛ ورزش مناسب برای تنگی کانال نخاعی
بدین منظور بیمار باید به پشت دراز کشیده، دو زانو خود را به سمت قفسه سینه بکشد و حدودا 10 ثانیه در این وضعیت، باقی بماند. پس از این مدت باید پاهای خود را به آرامی روی زمین بگذارد. با این ورزش، کانال نخاعی کشیده شده و فضای بین مهره ها گشوده می شود.
عمدتاً این روش برای درمان تنگی کانال نخاعی مدیان و لومبار استفاده می شود. با تسریع ترمیم کانال، فشار بر روی نخاع کاهش می یابد و علائمی مانند درد، ضعف عضلانی، مشکلات تاب بردن و کنترل مثانه بهبود می یابند.
- حرکت چرخش زانو
حرکت چرخش زانو یا knee rotation exercise، یک تمرین فیزیوتراپی است که برای درمان تنگی کانال نخاعی مورد استفاده قرار میگیرد. این حرکت با هدف تقویت عضلات پیرامون زانو، افزایش انعطاف پذیری زانو و کاهش فشار بر روی کانال نخاعی انجام میشود.
نحوه صحیح حرکت چرخش زانو به شرح زیر است:
- به پشت دراز بکشید.
- زانوهای خود را خم کنید.
- پنجه پاها را صاف روی زمین قرار دهید.
- زانوها را ابتدا تا حد ممکن به سمت چپ و سپس به سمت راست بچرخانید؛ به گونه ای که فشاری به زانوها وراد نشود.
حرکت پل برای بهبود تنگی کانال نخاعی
حرکت پل یا Bridge Exercise نیز یک تمرین کاربردی برای درمان تنگی کانال نخاعی است. این تمرین برای تقویت عضلات کمر و بالا بردن استحکام عضلات پشت ران ها و باز کردن فضای بین مهرهها به کار میرود. از طرف دیگر، استحکام ماهیچههای ساق پشتی را افزایش میدهد و تعادل بدن را بهبود میبخشد.
مراحل انجام حرکت پل عبارتند از:
- به پشت دراز بکشید.
- زانوهای خود را خم کنید.
- بازوها را در دو طرف پهلو دراز کرده و کف دست ها را بر روی زمین بگذارید.
- باسن را منقبض کرده، از روی زمین به سمت بالا، حرکت دهید و 5 ثانیه در همین حالت بمانید.
- در آخر کف پاهای خود را به آرامی به زمین بزنید.
مسکنها
داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و استامینوفن که برای تسکین دردهای شدید مانند بیماری میگرن نیز بهکار میرود بهصورت موقت برای کاهش ناراحتی تنگی نخاع تجویز میشوند.
داروهای ضدافسردگی
داروهای ضدافسردگی مانند آمیتریپتیلین به تسکین درد مزمن تنگی کانال نخاعی کمک میکنند.
داروهای ضدتشنج
برخی از داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین و پرهگابالین نیز برای تسکین درد شدید در شرایط حاد تجویز میشوند.
اپیوئیدها
داروهایی که حاوی کدئین و کافئین هستند برای تسکین دردهای بلند و کوتاهمدت مفید هستند؛ اما برای بدن اعتیادآور و مخرب هستند.
فیزیوتراپی
افرادی که تنگی ستون فقرات دارند معمولاً دچار ضعف عضلانی میشوند. یک فیزیوتراپیست میتواند در موارد زیر با انجام تمرینات فیزیوتراپی کمر کمکحال شما باشد:
- قدرت و استقامت شما را افزایش دهد
- انعطافپذیری و پایداری ستون فقرات را بالا ببرد
- حفظ تعادل را بهبود ببخشد
درمان تنگی کانال نخاع با جراحی
جراحی بهعنوان آخرین راه درمان در صورتی پیشنهاد میشود که درمانهای دیگر مفید اثر واقع نشوند. اهداف اساس جراحی تسکین فشار کانال از طریق ایجاد فضای بیشتر درون مجرای نخاع است. برخی از جراحیهای رایج برای آزادسازی ریشههای عصبی تحتفشار از قرار زیر است:
- لامینکتومی: در این روش پزشک، قسمت پشتی (لامینا) ستون آسیبدیده را از بدن خارج میکند
- لامینوتومی: در این روش پزشک تنها بخشی از لامینا را بهمنظور افزایش قطر سوراخ بینمهرهای و از بین بردن فشار روی یک نقطه خاص، از بدن خارج میکند
- لامینوپلاستی: در این روش پزشک بهکمک ایجاد یک لولا روی لامینا، فضای درون کانال نخاعی را بازتر میکند.
سخن پایانی
ستون فقرات انسان بهدلیل آناتومی و ساختاری که دارد مستعد بروز انواع و اقسام بیماریها و مشکلات است. ستون مهره بهعنوان ستون اصلی و نگهدارنده وزن بدن، دچار مشکلات مختلفی مانند انواع دیسک کمر و تنگی کانال نخاعی میشود. بسته بهشدت، محل و نوع تنگی، این بیماری علائم مختلف و راههای درمان مختلفی دارد.
Source:
سوالات متداول درباره تنگی کانال نخاعی
همانطور که میدانید ستون فقرات از بهم پیوستن مهرهها و بافتهای متنوع است. حال اگر بنا به هردلیلی مسیر عبور عصب تنگ شودشخص احساس درد و بی حسی خواهد کرد.
میتوانید از مسکن، داروهای ضدافسردگی، داروهای ضد تشنج و فیزیوتراپی استفاده کنید.
در بعضی مواقع پزشک تنها راه درمان را جراحی تشخیص میدهد.