پوکی و شکستگی استخوان یکی از رایجترین عارضهها به خصوص در افراد مسن است. پوکی استخوان ناشی از گلوکوکورتیکوئید در صورت عدمپیشگیری، ممکن است به شکستگی استخوان هم تبدیل شود. به همین دلیل بهترین راه درمان، پیشگیری است.
این عارضه چگونه تشخیص داده میشود؟ راهکارهای درمان آن کدامند؟ برای تشخیص و درمان این عارضه راههای زیادی وجود دارد. برای کسب اطلاعات جامع در مورد پوکی استخوان و نحوه درمان آن، ادامه این مطلب را از دست ندهید.
با پوکی استخوان ناشی از گلوکوکورتیکوئید آشنا شوید
استفاده از داروهای گلوکوکورتیکوئیدی، روی بافت استخوان شما به صورت مستقیم و غیرمستقیم تأثیر گذاشته و باعث تحلیل رفتن استخوانها میشود. به همین دلیل تاثیرات منفی زیادی روی سلولهای استخوانی میگذارند؛ بنابراین تشکیل بافتهای استخوانی جدید با مشکل مواجه خواهند شد.
این داروها مدیریت و کنترل کلسیم بدن را مختل میکنند. همچنین روی سطح ترشح هورمونهای جنسی تاثیرات منفی میگذارند. با توجه به تمام مواردی که گفته شد، پوکی استخوان ناشی از گلوکوکورتیکوئید بسیار جدی است. البته ممکن است این تحلیل استخوان باعث تغییرات تنه مهره پس از دیسک کمر نیز بشوند.
در صورتی که سایر عوامل ابتلا به پوکی استخوان را هم دارید و از این داروها هم مصرف میکنید، احتمال ابتلای شما به پوکی استخوان دوچندان خواهد بود. البته گاهی اوقات برخی از عوامل خطرساز را میتوان کنترل کرد، اما برخی دیگر از عهده شما خارج است.
عوامل خطرساز ابتلا به پوکی استخوان ناشی از گلوکوکورتیکوئید کدامند؟

همانطور که اشاره شد میتوان با برخی اقدامات پیشگیرانه، امکان ابتلا به این عارضه را کاهش داد. البته برخی از این عوامل قابلیت کنترل دارند و برخی دیگر از اختیار شما خارج هستند؛ بنابراین از این منظر عوامل ریسک این بیماری به دو دسته قابل تغییر و غیرقابل تغییر تقسیم میشوند که در ادامه با آنها آشنا میشوید.
عوامل ریسک غیرقابل تغییر
در مواجهه با چه عواملی کاری از دست شما ساخته نیست؟ همانطور که میدانید گاهی اوقات نمیتوان برخی شرایط را کنترل کرد که شامل موارد زیر میشود:
- وجود زمینه نژادی آسیایی غیراسپانیایی یا سفید پوست
- افزایش سن (هرچند کودکان هم امکان ابتلا دارند)
- وجود سابقه خانوادگی شکستگی یا پوکی استخوان به خصوص در والدین
- داشتن ساختار یا چارچوب استخوانی کوچک
- داشتن سابقه شکستگی استخوان (البته در سنین بعد از 50 سال)
عوامل ریسک قابل تغییر
عوامل خطرساز پوکی استخوان ناشی از گلوکوکورتیکوئید، گاهی اوقات قابل کنترل هستند. به همین دلیل قبل از ابتلا و با تغییر آنها میتوانید پیشگیریهای لازم را انجام دهید. این عوامل در ادامه تشریح شدهاند:
- مصرف بیش از اندازه الکل
- پایین بودن سطح هورمون جنسی (خانمها و آقایان) به ویژه استروژن
- سطح پایین ویتامین دی و کلسیم در بدن
- اختلالات عصبی در مصرف مواد غذایی
- مصرف دخانیات
- کمتحرکی و عدم فعالیت در سبک زندگی
- استفاده از هپارین رقیقکننده خون
- آرتریت التهابی
پوکی استخوان ناشی از گلوکوکورتیکوئید چگونه تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص این عارضه باید آزمایش لازم، برای اندازهگیری تراکم سطح مواد معدنی استخوان را انجام دهید. این آزمایش ساده که به BMD هم معروف است، امکان تشخیص وجود پوکی استخوان را در شما فراهم میکند. البته ذکر این نکته ضروری است که با خرید دستگاه فیزیوتراپی خانگی، میتوان اقدام به درمان این عارضه کرد.
این آزمایش از اغلب استخوانهای بدن انجام میشود، اما بیشتر تمرکز آن روی استخوانهای لگن (بخشی از باسن که به گردن فمور معروف است) و ستون فقرات شماست. استفاده از سنجش اشعه ایکس که توسط انرژی دوگانه انجام میشود، بهترین گزینه برای اندازهگیری BMD محسوب میشود؛ البته تابش این اشعه در این آزمایش بسیار کمتر است.
معمولاً این آزمایشها دردی را برای شما به همراه ندارند و خیلی هم سریع انجام میشوند. با این وجود همچنان برای بانوان باردار خطرات زیادی به همراه دارد. نتایج به دستآمده از این آزمایشها توسط پزشک معالج مورد بررسی قرار میگیرد. اغلب افرادی که به استئوپنی مبتلا هستند، شکستگی استخوان کمتری نسبت به افراد دارای پوکی استخوان تجربه میکنند. با این حال پوکی استخوان ناشی از گلوکوکورتیکوئید خطر شکستگی با تراکم استخوان بالا را هم افزایش میدهد.
روشهای درمان پوکی استخوان ناشی از گلوکوکورتیکوئید کدامند؟

معمولاً روماتولوژیستها میتوانند در درمان پوکی استخوان کمک شایانی به شما بکنند. همچنین آنها علاوهبر ارائه راهکارهای مؤثر درمانی، کار نظارت و بررسی را هم انجام میدهند. اگر از داروهای گلوکوکورتیکوئید استفاده میکنید، باید ویتامین دی و کلسیم کافی هم به بدن برسانید.
توصیه میشود به طور روزانه حداقل بین 800 تا 1000 واحد، ویتامین دی و 1200 میلیگرم کلسیم مصرف کنید. البته ممکن است این میزان بنا بر تشخیص پزشک متخصص کمتر یا بیشتر شود. همچنین استفاده از دستگاههای شرکت تجهیزات پزشکی برجیس میتواند در درمان این عارضه مؤثر باشد.
گاهی اوقات برای درمان نیاز به تجویز دارو وجود دارد. برای پیشگیری پوکی استخوان ناشی از گلوکوکورتیکوئید، داروهای خاصی را ارائه میدهند. گروههای دارویی مثل ریزدروناتها، بیس فسفوناتها، زولدرونیک اسیدها و آلندروناتها هم برای درمان و هم پیشگیری از این عارضه بسیار مؤثر هستند. البته زنان باردار برای مصرف این داروها باید مزایا و معایب آن را مورد بررسی بیشتری قرار داده و با پزشک متخصص مشورت کنند.
چگونه از ابتلا به پوکی استخوان ناشی از گلوکوکورتیکوئید را پیشگیری کنیم؟
همانطور که میدانید همیشه پیشگیری بهتر از درمان است؛ بنابراین اگر از داروهای گلوکوکورتیکوئید برای مدت طولانی استفاده میکنید، باید حتماً در کنار آن دوز معینی از ویتامین دی و کلسیم هم مصرف کنید. همچنین باید حتماً روزانه فعالیت ورزشی داشته باشید.
انتخاب سبک زندگی مناسب و تغییر سبک فعلی برای پیشگیری از این عارضه ضروری است. برای مثال اگر دخانیات مصرف میکنید، حتماً باید آن را برای مدت معینی کنار بگذارید. همچنین به صورت مرتب آزمایشهای BMD و DXA را انجام داده و با پزشک خود در ارتباط باشید.
همانطور که میدانید بدترین و خطرناکترین نتیجه پوکی استخوان ناشی از گلوکوکورتیکوئید، شکستگی استخوان است. این شکستگی به خصوص اگر در لگن و ستون فقرات اتفاق بیفتد، درد و ناتوانیهای مزمنی برای شما به همراه خواهد داشت؛ بنابراین هدف کلی درمان این عارضه، پیشگیری از این شکستگیهاست.
سخن پایانی
همانطور که در این مطلب اشاره شد، پوکی استخوان ناشی از گلوکوکورتیکوئید، ممکن است باعث شکستگی در استخوان شود. به همین دلیل بهترین راه برای درمان آن، انجام اقدامات پیشگیرانه است. برای این کار بهتر ست سطح ویتامین دی و کلسیم بدن خود را بالا نگهدارید. همچنین انجام فعالیتهای بدنی مناسب باعث پیشگیری از ابتلا به این عارضه میشود.
Source: